Madrid

Madrid

Cara a unha nova cidadanía lingüística: investigación-acción para o recoñecemento dos falantes no ámbito educativo da Comunidade de Madrid

A comunidade universitaria na Comunidade de Madrid constitúe un contexto sociolingüístico de excepcional interese, xa que nela conflúen tres procesos sociolingüísticos clave: a pervivencia de prácticas e ideoloxías monolingües acordes co status monolingüe da comunidade autónoma (1); un incremento da mobilidade nacional e internacional que leva a que a diversidade lingüística e cultural dos estudantes tamén vaia en aumento (2); e gran presenza do inglés como lingua vehicular nas aulas (3) debido aos procesos de internacionalización das universidades, para facer fronte aos desafíos que entraña a globalización da economía baseada no coñecemento e á procura da empleabilidade dos egresados. 

Neste contexto, EquiLing Madrid propón un marco teórico e metodolóxico novo co que investigar os procesos sociolingüísticos que se están producindo nas aulas universitarias, co obxecto de xerar un coñecemento teórico e aplicado que contribúa á construción de novos eixos para a educación sociolingüística. Para iso, abordaremos as implicacións que poden ter (para a distribución equitativa dos recursos lingüísticos, para o recoñecemento dos falantes e para a súa participación paritaria na comunidade educativa) a contradición que se observa entre, por unha banda, a constatación da diversidade lingüística existente e a súa valoración como riqueza, e por outro os prexuízos sociolingüísticos marcados por representacións sociais e ideoloxías monolingües. 

Esta contradición devalúa os recursos e as prácticas comunicativas dentro da comunidade universitaria, e reproduce desigualdades que xeran falta de recoñecemento, identidades subalternas e emocións negativas, como a frustración e a vergoña por falta de lexitimidade, as cales lastran a participación dalgúns falantes e lévaos a autocensurar a súa participación e a infravalorar a propia variedade lingüística, os seus coñecementos e destrezas lingüísticas. En relación con estes procesos, existen ámbitos formais e informais dentro da propia institución universitaria nos que se producen actitudes e prácticas lingüísticas que non responden á orde sociolingüística dominante e ofrecen unha xanela para unha posible transformación. Por iso, este proxecto propón unha investigación-acción participativa que xere ferramentas coas que reforzar o compromiso dos participantes para comprender e reverter os procesos de inequidade, co fin de alcanzar unha redistribución, un maior recoñecemento e unha participación equitativa dos falantes, baseados nun modelo de cidadanía lingüística inclusivo e aberto.

A partir desta reflexión poderanse deseñar intervencións sistemáticas, desenvolvendo dispositivos, ferramentas e materiais de educación lingüística formal e informal para fomentar a aceptación e o recoñecemento das prácticas e competencias plurilingües, e a súa resignificación como recursos socialmente valiosos para as persoas e institucións implicadas. EquiLing Madrid achega así un enfoque novo aos estudos sociolingüísticos, que inclúen un marco teórico orixinal e conceptos novos dentro da disciplina (speakerhood, cidadanía lingüística) e un método novo no marco do PAR (Participatory Action Research), á vez que fai seu o reto de transformar con este coñecemento á sociedade, e de asegurar a transferencia das humanidades e das ciencias sociais. 

Estudamos os procesos sociolingüísticos que teñen lugar nas universidades madrileñas para xerar ferramentas coas que reverter os procesos de desigualdade mediados pola lingua a través da investigación-acción participativa. Buscamos o recoñecemento e a redistribución dos recursos sociolingüísticos para favorecer a participación igualitaria de todos os falantes.

info@mircouam.com

www.mircouam.com

Facebook: @mircouam

Número de referencia: Proyecto I+D, ref. PID2019-105676RB-C41/AEI/10.13039/501100011033

Colaboradores

Estudiantes y asociaciones de estudiantes de las universidades madrileñas (UAM y UCM)

Cátedra UNESCO de Educación para la Justicia Social

Centro transdiciplinar de investigación en educación

European European Civil Society Platform for Multilingualism (ECSPM)

Equipa

Luisa Martín-Rojo

Luisa Martín-Rojo

Katrin Ahlgren

Katrin Ahlgren

Lara Alonso

Lara Alonso

Alexandre Duchêne

Alexandre Duchêne

Noelia Fernández

Héctor Grad

Héctor Grad

Jünger Jaspers

Jürgen Jaspers

Júlia Llompart

Júlia Llompart

Livia Sedano

Livia Jiménez Sedano

Clara Molina

Clara Molina

Adil Moustaoui

Anna Tudela

Anna Tudela

Virginia Unamuno

Virginia Unamuno

Laura Villa

Outros colaboradores

Marta Castillo

Marta Castillo

Camila Cárdenas

Camila Cárdenas