A comunidade universitaria na Comunidade de Madrid constitúe un contexto sociolingüístico de excepcional interese, xa que nela conflúen tres procesos sociolingüísticos clave: a pervivencia de prácticas e ideoloxías monolingües acordes co status monolingüe da comunidade autónoma (1); un incremento da mobilidade nacional e internacional que leva a que a diversidade lingüística e cultural dos estudantes tamén vaia en aumento (2); e gran presenza do inglés como lingua vehicular nas aulas (3) debido aos procesos de internacionalización das universidades, para facer fronte aos desafíos que entraña a globalización da economía baseada no coñecemento e á procura da empleabilidade dos egresados.
Neste contexto, EquiLing Madrid propón un marco teórico e metodolóxico novo co que investigar os procesos sociolingüísticos que se están producindo nas aulas universitarias, co obxecto de xerar un coñecemento teórico e aplicado que contribúa á construción de novos eixos para a educación sociolingüística. Para iso, abordaremos as implicacións que poden ter (para a distribución equitativa dos recursos lingüísticos, para o recoñecemento dos falantes e para a súa participación paritaria na comunidade educativa) a contradición que se observa entre, por unha banda, a constatación da diversidade lingüística existente e a súa valoración como riqueza, e por outro os prexuízos sociolingüísticos marcados por representacións sociais e ideoloxías monolingües.
Esta contradición devalúa os recursos e as prácticas comunicativas dentro da comunidade universitaria, e reproduce desigualdades que xeran falta de recoñecemento, identidades subalternas e emocións negativas, como a frustración e a vergoña por falta de lexitimidade, as cales lastran a participación dalgúns falantes e lévaos a autocensurar a súa participación e a infravalorar a propia variedade lingüística, os seus coñecementos e destrezas lingüísticas. En relación con estes procesos, existen ámbitos formais e informais dentro da propia institución universitaria nos que se producen actitudes e prácticas lingüísticas que non responden á orde sociolingüística dominante e ofrecen unha xanela para unha posible transformación. Por iso, este proxecto propón unha investigación-acción participativa que xere ferramentas coas que reforzar o compromiso dos participantes para comprender e reverter os procesos de inequidade, co fin de alcanzar unha redistribución, un maior recoñecemento e unha participación equitativa dos falantes, baseados nun modelo de cidadanía lingüística inclusivo e aberto.
A partir desta reflexión poderanse deseñar intervencións sistemáticas, desenvolvendo dispositivos, ferramentas e materiais de educación lingüística formal e informal para fomentar a aceptación e o recoñecemento das prácticas e competencias plurilingües, e a súa resignificación como recursos socialmente valiosos para as persoas e institucións implicadas. EquiLing Madrid achega así un enfoque novo aos estudos sociolingüísticos, que inclúen un marco teórico orixinal e conceptos novos dentro da disciplina (speakerhood, cidadanía lingüística) e un método novo no marco do PAR (Participatory Action Research), á vez que fai seu o reto de transformar con este coñecemento á sociedade, e de asegurar a transferencia das humanidades e das ciencias sociais.
